Afvoerende materialen
Katheters
Een katheter is een hulpmiddel om urine af te voeren naar een opvangsysteem. Katheteriseren is nodig wanneer men niet zelf kan plassen (retentie) of als er urine achterblijft na het plassen (residu). We spreken dan van een blaasontledingsstoornis.
Urine die achterblijft in de blaas geeft een onprettig gevoel en vormt daarnaast een voedingsbodem voor bacteriën.
Het regelmatig en zorgvuldig ledigen van de blaas is belangrijk om infecties te voorkomen. Een overvolle blaas kan overlopen en zelfs leiden tot nierbeschadiging.
Katheters die een arts door de buikwand rechtstreeks in de blaas aanbrengt (suprapubische katheters) vallen buiten het bestek van dit artikel.
Er bestaan verschillende soorten katheters:
Verblijfskatheter
De verblijfskatheter blijft na het inbrengen via de plasbuis langere tijd zitten. Het ballonnetje dat via een zijaansluiting met vloeistof wordt gevuld voorkomt dat de katheter uit de blaas schuift. Verblijfkatheters kunnen ook worden gebruikt voor het spoelen van de blaas, bijvoorbeeld na een operatie. Het inbrengen en verwijderen van een verblijfskatheter is een medische handeling die speciale training vereist.
Intermitterende katheter
De intermitterende katheter wordt veel gebruikt voor zelfkatheterisatie. Dit moet meerdere malen (intermitterend) per dag gebeuren en op regelmatige tijdstippen. Katheters voor zelfkatheterisatie zijn geschikt voor éénmalig gebruik. Er zijn steriel verpakte gebruiksklare soorten en er zijn soorten waarbij eerst water in de verpakking moet worden gebracht waardoor een glijmiddel wordt geactiveerd.
Externe katheter (condoomkatheter)
Externe katheters worden meest gebruikt door mannen. Het condoomkatheter wordt over de penis afgerold. Een zelfklevende laag of een extra kleefbandje fixeert het condoom. Het succes van de condoomkatheter is sterk afhankelijk van het kiezen van de juiste maat. Niet alleen van de diameter maar ook de lengte.
Externe katheters met een colloïde-laag worden bij mannen op de eikel, en bij vrouwen rond de vulva geplakt.
Urine-opvangzakken en toebehoren
Met een katheter wordt de urine afgevoerd naar een urinezak. Afhankelijk van de mobiliteit van de gebruiker wordt de meest geschikte urineopvangzak gekozen.
Beenzak (urine-opvangzak)
Mobiele gebruikers dragen de urineopvangzak meestal onder een lange broek op het been. Er zijn urineopvangzakken met aangehechte slang die direct aan de (condoom)katheter worden gekoppeld en modellen zonder aangehechte slang. Wordt de urineopvangzak op het bovenbeen gedragen dan volstaat een korte slang. De inhoud van de urineopvangzak is meestal tussen 350ml en 500 ml. Aan de onderkant zit een uitloop met een kraantje waarmee de zak kan worden geleegd.
Beenzakhouder
De beenzak moet comfortabel aan het been bevestigd worden. Voor gebruikers met weinig mobiliteit kunnen eenvoudige elastische banden worden gebruikt die met knopen door de knoopsgaten van de beenzak het geheel op zijn plaats houden. Steviger bevestiging wordt verkregen met de beenzakhouder die als een kous om het been wordt gedragen.
Modellen die zijn uitgevoerd met een tailleband (zie afbeelding) geven de beste fixatie.
Nacht- of bedzak
Hoewel de urineproductie in de nacht meestal kleiner is dan overdag is een nachtzak tijdens het slapen onmisbaar. De nachtzak heeft vaak een inhoud van 2000 ml en wordt op een standaard naast bed gezet of met een beugel aan de rand van het bed gehangen.
De slang van de nachtzak kan aan de uitloop van de beenzak worden gekoppeld. Vanzelfsprekend moet dan het kraantje van de beenzak open zijn.
Bij bedlegerige gebruikers wordt alleen een bedzak gebruikt.
Bellybag®
Deze urineopvangzak wordt niet op het been maar met een tailleband op de onderbuik gedragen. Dit model kan gebruikt worden met een korte broek of rok.
Om een Bellybag te kunnen gebruiken moet er voldoende (natuurlijke) druk in de blaas aanwezig zijn om de urine vanuit de blaas omhoog te stuwen.